Γιατί δεν γεννούν οι Έλληνες: Η απάντηση αποστομωτική - «Δεν έχουν αξιοπρεπές επίπεδο ζωής»

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει έντονο πρόβλημα με το δημογραφικό ζήτημα. Τα συμπεράσματα νέας μελέτης του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών (Ι.Δ.Ε.Μ.) και του εργαστηρίου Δημογραφικών & Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καταγράφουν τη σύνδεση μεταξύ της υπογεννητικότητας και του συνολικού πλαισίου διαβίωσης.

Η έρευνα διαπιστώνει πως η μείωση των γεννήσεων στην Ελλάδα δεν οφείλεται μόνο στη χαμηλή συγχρονική γονιμότητα - που πλέον κυμαίνεται κάτω από 1,4 παιδιά ανά γυναίκα- αλλά και στη ραγδαία συρρίκνωση του πληθυσμού αναπαραγωγικής ηλικίας (15-49 ετών). Η κατάσταση επιδεινώνεται από τη συνεχιζόμενη φυγή νέων στο εξωτερικό, με τις διαθέσιμες προβολές να προειδοποιούν για περαιτέρω μείωση στο μέλλον.

Ωστόσο, όπως τονίζεται, το πρόβλημα δεν είναι μόνο αριθμητικό ή δημογραφικό. Η συρρίκνωση των γεννήσεων αντανακλά ένα πολύ ευρύτερο κοινωνικό φάσμα: την αδυναμία της χώρας να προσφέρει στους νέους ένα σταθερό και αξιοπρεπές πλαίσιο ζωής, που να καθιστά ελκυστική την απόφαση δημιουργίας οικογένειας.

Ελλείψεις και ανασφάλεια 

Η μελέτη υπογραμμίζει τις ελλείψεις σε θεμελιώδεις τομείς της καθημερινότητας: στέγαση, εργασία, υγεία, παιδεία, κρατική μέριμνα για την οικογένεια και το παιδί. Ταυτόχρονα, επισημαίνεται ότι οι νέοι –ακόμη κι εκείνοι που εργάζονται– αδυνατούν να ανεξαρτητοποιηθούν, παραμένοντας στην οικογενειακή εστία λόγω της έκρηξης στις τιμές ενοικίων και ακινήτων. Οι συνθήκες εργασίας, ασταθείς και συχνά κακοπληρωμένες, συμπληρώνουν το παζλ μιας καθημερινότητας που δεν επιτρέπει ούτε τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ούτε την απόκτηση παιδιών με αξιοπρέπεια.

Η εκτεταμένη επισφαλής εργασία, ειδικά στους νέους και τις γυναίκες, αλλά και η απουσία σοβαρών θεσμικών εγγυήσεων για την ανατροφή των παιδιών, καθιστούν τις αποσπασματικές επιδοματικές πολιτικές –όπως το εφάπαξ επίδομα γέννησης– αναποτελεσματικές. Δεν αρκεί ένα bonus στη γέννηση, σημειώνει το Ι.Δ.Ε.Μ., για να πειστούν οι νέοι να γίνουν γονείς: αυτό που λείπει είναι η βεβαιότητα ότι το κράτος θα σταθεί δίπλα τους μακροπρόθεσμα.

Μεταναστευτική πολιτική

Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη όχι μόνο για αλλαγή στις κοινωνικές πολιτικές αλλά και για έναν νέο σχεδιασμό στη μεταναστευτική πολιτική. Η ενσωμάτωση μεταναστών και προσφύγων, η προσέλκυση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και η επιστροφή των νέων που έφυγαν αποτελούν κρίσιμα εργαλεία ανάσχεσης της πληθυσμιακής καθίζησης.

Η Ελλάδα, καταλήγει το Ι.Δ.Ε.Μ., οφείλει να διαμορφώσει ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο για τις συνθήκες ζωής των νέων - όχι απλώς για να ενισχύσει τις γεννήσεις, αλλά για να παραμείνει μια χώρα βιώσιμη, δίκαιη και ελκυστική για όσους θέλουν να ζήσουν, να δημιουργήσουν και να μεγαλώσουν παιδιά εδώ.